Phần bổ sung
Phần bổ sung 1 Tóm lược tổng thế quá trình phát triển sản phẩm (Theo Ulrich/Q – 5)
Tìm kiếm cơ hội kinh doanh
Đây là khởi đầu của tất cả các doanh nghiệp muốn bước chân
vào thị trường. Mô hình kinh doanh cũng được xác định ngay tại đây.
Chi tiết có trong chương 3.
Cơ hội kinh doanh
Cơ hội kinh doanh là kết quả sự cân đối giữa nhu cầu của thị trường và khả năng đáp ứng của doanh nghiệp.Tìm kiếm cơ hội kinh doanh
Tìm kiếm cơ hội kinh doanh chính là việc xác định xem thị trường cần gì, mình đáp ứng được gì, hoặc cần “kích cầu” gì, hoặc cần nghiên cứu gì thêm để có thể làm cho “nhu cầu” và “khả năng” gặp nhau.
Phát triển Ý tưởng sản phẩm
Sau khi “khoanh vùng” được cơ hội, chúng ta bắt tay vào việc lên
ý tưởng sản phẩm. Đôi khi, từ ý tưởng lại phát sinh cơ hội. Đây là
thứ tự có tính linh hoạt và đôi khi 2 khái niệm này chồng lấn lên
nhau.
Tạo ra nhiều ý tưởng
Đội ngũ thiết kế sản phẩm bắt đầu bằng việc tạo ra nhiều ý tưởng, càng nhiều càng tốt. Có nhiều phương pháp tạo ý tưởng, nổi bật và dễ áp dụng là Brainstorming. Chương 3 có trình bày hướng dẫn brainstorming.Sau khi có nhiều ý tưởng
Sau khi có nhiều ý tưởng, đội ngũ thiết kế bắt đầu tiến hành sàng lọc để cho ra ý tưởng tốt nhất, phát triển, hoàn chỉnh ý tưởng đó để đi tiếp. Có nhiều phương pháp tạo và sàng lọc ý tưởng, chi tiết ở chương 3.
Lập kế hoạch sản phẩm
Ở bước này, nhóm thiết kế lên kế hoạch, lịch trình, nhân sự và
nội dung chi tiết cho các dự án thiết kế
Mục đích
Khâu này nhằm xác định xem ý tưởng khả thi hay không, phân bổ nguồn lực ra sao, nhân sự dự án thế nào, các dòng sản phẩm, các phân khúc khách hàng,…Đầu ra
Đầu ra của khâu này là bản “Nhiệm vụ” – Mission Statement – chỉ rõ các chi tiết trên. Đây là tài liệu quan trọng, là xuất phát điểm cho quá trình thiết kế thực sự diễn ra ngay sau khâu này. Nó có tác dụng như kim chỉ nam cho nhóm thiết kế. Chương 4 trình bày vấn đề này.
Khảo sát nhu cầu khách hàng (người dùng)
Nhà thiết kế cần khảo sát xem khách hàng thích gì, ghét gì ở
những sản phẩm tương tự họ đang dùng. Từ đó, nhà thiết kế
hiểu rằng sản phẩm của mình cần tập trung vào cái gì.
Ý tưởng người dùng
Ngày nay, rất nhiều doanh nghiệp coi khách hàng là nguồn sáng tạo dồi dào. Thưc tế thì khách hàng có nhiều ý tưởng mà nhà thiết kế không nghĩ ra. Khi khảo sát, nhóm thiết kế cần xem khách hàng có đề xuất gì hay không.Ở cuối khâu này
Ở cuối khâu này, cần dịch nhu cầu khách hàng sang ngôn ngữ của nhóm thiết kế để có hiểu biết chung và thống nhất trong nhóm về những gì khách hàng thực sự cần. Kỹ thuật chi tiết để thu thập thông tin từ khách hàng và để dịch các thông tin này sang ngôn ngữ của nhà thiết kế được trình bày ở chương 5.
Xác định thông số sản phẩm
Khâu này còn gọi là “Xác lập yêu cầu kỹ thuật”. Ở khâu này,
nhóm thiết kế dịch ngôn ngữ nói (nhu cầu) sang ngôn ngữ kỹ
thuật (các yêu cầu về tính năng và thông số cụ thể)
Nhóm thiết kế
Ở khâu này, nhóm thiết kế cần xem xét, đánh giá tính năng, thông số kỹ thuật của các sản phẩm đối thủ để từ đó đặt thông số của sản phẩm của mình nhằm đảm bảo tính cạnh tranh tốt nhất. Có nhiều công cụ thực thi nhiệm vụ này, trong đó có việc sử dụng các Ma trận quan hệ và “Ngôi nhà Chất lượng” (House of Quality). Các kỹ thuật này sẽ được trình bày ở chương 6.
Phát triển concept của sản phẩm
Khâu này rất quan trọng đối với cả quá trình thiết kế sản phẩm.
Nó tập trung nhiều sức lực và sự sáng tạo của cả đội ngũ thiết kế.
Chương 7 và chương 8 trình bày quá trình phát triển concept.
Concept
Concept là sự mô tả sơ bộ về sản phẩm, về mặt hình dáng và chức năng. Concept có thể chưa hoàn chỉnh và ở mức rất sơ lược. Có thể mô tả concept bằng bản vẽ hoặc làm mẫu mô phỏng.Các hoạt động
Khâu này bao gồm các hoạt động: Tạo ra nhiều concept (không gian giải pháp khả dĩ), lựa chọn concept tốt và tối ưu hóa concept, thử nghiệm sơ bộ để có phản hồi từ khách hàng. Việc thử nghiệm này nhằm đo lường phản ứng của khách hàng và ý định mua của họ, từ đó ước lượng được quy mô thị trường và doanh số bán dự kiến.
Thiết kế chi tiết
Khâu này cụ thể hóa hình hài, chức năng của sản phẩm từ
concept đã được chọn.
Các hoạt động
Các hoạt động chính bao gồm thiết kế hệ thống và thiết kế chi tiết. Thiết kế bao gồm cả thiết kế công nghiệp và thiết kế kỹ thuậtYêu cầu
Khâu này là khâu đòi hỏi sự chính xác, khoa học, tỉ mỉ và mang tính kỹ thuật rất cao. Hầu hết kỹ sư công nghiệp tại Việt Nam được đào tạo để thiết kế ở giai đoạn này.Ví dụ
Kỹ sư tạo dáng, kỹ sư cơ, điện, kỹ sư phần mềm,…Các chương 9, 10, 11, 12, 13 trình bày các vấn đề này.
Thử nghiệm và chỉnh sửa
Việc thử nghiệm trong khâu này diễn ra khi sản phẩm đã gần
hoàn thành. Việc thử nghiệm ở khâu này có thể diễn ra với nội bộ đội ngũ
(alpha) hoặc với khách hàng (beta)
Mục đích
Mục đích của thử nghiệm không phải để đo phản hồi khách hàng như khi phát triển concept mà là để phát hiện sai sót, lỗi,…nhằm kịp thời sửa chữa.Nhóm thiết kế
Nhóm thiết kế có thể phải thử đi thử lại nhiều lần (beta 1, beta 2,…) cho đến khi sản phẩm đạt yêu cầu. Mẫu thử có thể được làm thủ công, làm trên máy bất kỳ hoặc có thể dùng chính dây chuyền dự kiến để chế tạo. Chương 11 trình bày chi tiết các công nghệ tạo mẫu nhanh hiện nay.
Sản xuất thử
Ở khâu này, sản
phẩm lần đầu được chế tạo ở quy mô hàng loạt, và vì thế, có thể
sẽ có những điểm khác so với khi làm đơn chiếc (để thử nghiệm).
Cần lưu ý vấn đề này.
Mục đích
Khâu này nhằm mục đích thử nghiệm dây chuyền sản xuất đã ổn chưa, còn gì cần phải khắc phục, có cần thay đổi thiết kế để tối ưu hóa dây chuyền hay không.
Nhiệm vụ
Khâu này cũng có nhiệm vụ đào tạo kỹ sư và công nhân vận hành dây chuyền và phát hiện thêm sai sót trong thiết kế sản phẩm, nếu có.
Triển khai sản phẩm
Khâu này nhằm giới thiệu, công bố sản phẩm ra thị trường. Nó
bao gồm các kế hoạch marketing, PR, quảng bá sản phẩm và hỗ
trợ trực tiếp cho việc bán hàng (ngoài thiết kế)
Nhiệm vụ
Khâu này cũng có nhiệm vụ thu thập phản hồi, lưu hồ sơ để phục vụ các dự án sau này. Ngay sau khi triển khai, căn cứ vào phản hồi của thị trường, doanh nghiệp có thể phát triển ngay ý tưởng cho thế hệ sản phẩm tiếp theoTổ chức
Khâu này thường được tổ chức dưới dạng các sự kiện (Ví dụ như các sự kiện giới thiệu sản phẩm của Nokia, Apple, Microsoft,…) hoặc các thông cáo báo chí, bản tin truyền hình, bài giới thiệu, đánh giá,…
Hỗ trợ khách hàng
Khâu này bao gồm các hoạt động bảo hành, bảo trì, tư vấn sử
dụng, và các dịch vụ nâng cấp, cung cấp phụ kiện sản
phẩm,…Khâu này giúp xây dựng hình ảnh doanh nghiệp, tạo
thêm giá trị gia tăng, nâng cao sự đa dạng dịch vụ, tăng khả năng
cạnh tranh.
Thu hồi, tái chế, tiêu hủy
Sau khi dùng, sản phẩm đã đi hết vòng đời và có thể được thu
hồi để tái chế hoặc tiêu hủy. Phần lớn sản phẩm được tiêu hủy
bởi người tiêu dùng. Việc này hoàn toàn không có lợi về kinh tế
và môi trường. Các mô hình sản phẩm mới thường giao nhiệm
vụ thu hồi, tái chế và tiêu hủy cho nhà sản xuất. Vì vậy, khi thiết
kế cần tính đến lúc tiêu hủy.
Phần bổ sung 2: Hình thái tổ chức đội ngũ thiết kế và phát triển sản phẩm (cơ bản)
Xây dựng đội ngũ (team formation)
Đội ngũ thiết kế thường rất đa dạng: kỹ sư, chuyên gia các ngành
khác nhau. Vấn đề nảy sinh là cần tổ chức họ như thế nào, trong
cách tổ chức này thì các cá nhân liên kết với nhau ra sao? Việc tổ
chức này được gọi là xây dựng đội ngũ (team formation). Nó ảnh
hưởng đến kết quả cộng tác và hiệu suất làm việc của các cá
nhân cũng như toàn nhóm thiết kế. Tùy từng dự án mà có các
kiểu liên kết giữa các cá nhân khác nhau, nghĩa là có cách tổ
chức khác nhau.
Ulrich nêu ra 2 hình thức tổ chức cơ bản, như sau:
Tổ chức theo phòng – ban chuyên môn
Theo cách này, các cá nhân được quản lý bởi các phòng, ban, ví dụ: phòng marketing, phòng thiết kế, xưởng sản xuất, phòng cơ – điện,…Các cá nhân sẽ chịu sự quản lý từ trưởng phòng. Câu hỏi thảo luận (dành cho thảo luận trên diễn đàn)- Ưu và nhược điểm của hình thức tổ chức này?
- Những sản phẩm loại nào thì nên dùng hình thức này?
Tổ chức theo dự án
Theo cách này các cá nhân có chuyên môn khác nhau sẽ được
xếp chung vào một dự án, ví dụ: dự án làm iPhone, dự án làm
iPad,…Các cá nhân sẽ chịu sự quản lý từ trưởng dự án.
Câu hỏi thảo luận (dành cho thảo luận trên diễn đàn)
- Ưu và nhược điểm của hình thức tổ chức này?
- Những sản phẩm loại nào thì nên dùng hình thức này?
- Trưởng dự án có chuyên môn gì?
Tổ chức theo kiểu hỗn hợp
Đôi khi, các cá nhân vừa thuộc phòng ban, vừa thuộc các dự án
khác nhau. Mỗi cá nhân chịu 2 sự lãnh đạo: từ trưởng phòng và
từ trưởng dự án. Tùy trường hợp mà sức ảnh hưởng của trưởng
phòng hay trưởng dự án sẽ mạnh hơn người còn lại. Nếu liên kết
theo dự án mạnh hơn, chúng ta có loại hình tổ chức Heavy
Weight Matrix. Nếu liên kết phòng – ban mạnh hơn, chúng ta có
loại hình Light Weight Matrix (theo Ulrich).
Lựa chọn hình thức tổ chức đội ngũ như thế nào?
Tùy theo sản phẩm, tùy theo tiêu chí, tùy theo phong cách của
doanh nghiệp mà có lựa chọn khác nhau về mặt tổ chức đội ngũ.
Tổ chức phòng – ban có lợi đối với việc cần chuyên môn hóa sâu
còn tổ chức dự án có lợi đối với trường hợp cần sự cộng tác
nhanh và thông suốt. Thực tế thì nhiều nơi dùng tổ chức hỗn hợp. Ngay trong một
doanh nghiệp, có chỗ tổ chức kiểu này, chỗ khác lại có thể tổ
chức kiểu khác, rất linh hoạt.
Đội ngũ thiết kế trong thời internet và toàn cầu hóa
Toàn cầu hóa, và đặc biệt, nhờ có internet, làm cho việc cộng tác
làm việc ở khắp nơi trên thế giới dễ dàng hơn. Điều này cho
phép các công ty mở thêm chi nhánh ở những nơi nhân công rẻ
hoặc thuận lợi tiếp cận thị trường.